ប្រវត្តិសាស្ត្រកម្ពុជា

 នៅពេលដែលសម្ដេចសីហនុប្រកាសហៅប្រជាជនចូលព្រៃដើម្បីប្រឆាំងនឹងលោកសេនាប្រមុខលន់ នល់ ពេលនោះក្នុងដៃលោកសេនាប្រមុខមានកងទ័ពតែ ២៥០០០នាក់ តែប៉ុណ្ណោះ។ ចំណែកឯកងទ័ពយៀកកុងដែលបង្កប់ខ្លួនក្នុងព្រៃមានចំនួន ៦ទៅ៨ម៉ឺននាក់ ពោលគឺច្រើនជាងទ័ពលោកសេនាប្រមុខ ចំនួន៤ដងឯណោះ។ ក្នុងស្ថានភាពនោះ លោកសេនាប្រមុខ ខំប្រឹងវ៉ៃនឹងយៀក កុងផង និង ចាប់ផ្តើមរើសទ័ពផង តើពិបាកយ៉ាងណាទៅ? ងាកមកប្រជាជនដែលខ្លួនកំពុងតែប្ដូរជីវិតជួយសង្គ្រោះ បែរជានាំគ្នារត់ចូលព្រៃ ទោះបីជាខំប្រឹងគ្រប់មធ្យោបាយហាមឃាត់យ៉ាងណាក៏មិនស្ដាប់ ហើយបែរជាជេរប្រទិចមកវិញទៀតផង។ គិតលើកត្តា២យ៉ាងនេះ គឺប្រជាជនក្បត់ទំនុកចិត្ត និង កងទ័ពមិនស្មើសត្រូវ បើសិនជាលោកសេនាប្រមុខ មិនមានចិត្តស្នេហាជាតិទេ ប្រហែលលោកទៅក្រៅប្រទេសតាំងពីដំបូងបាត់ទៅហើយ។ ប៉ុន្តែចិត្តជាកូនប្រុសអ្នកស្នេហាជាតិ ទោះស្ថិតក្នុងស្ថានភាពលំបាក យ៉ាងណាក៏មិនរត់ចោលមាតុភូមិដែរ ខំតស៊ូដល់ដំណាក់កាលចុងក្រោយ ប្រយុទ្ធតតាំងនឹងយៀកកុង។ការប្រយុទ្ធតតាំងប្រព្រឹត្តទៅអស់ជាច្រើនខែ ក៏ដើរដល់ចំណុចមួយដែលពិបាកបំផុត គឺខ្វះស្បៀងនិងសព្វាវុធ ដោយសារអាមេរិកផ្ដាច់ជំនួយ ទើបលោកចាញ់សង្គ្រាម។ ដូចមានពាក្យមួយថា "ការប្រមាថមើលងាយទឹកចិត្តអ្នកដែលជួយនោះ ជាការប្រមាថដ...

  តើនរណាជាអ្នកបង្កើតខ្មែរក្រហម? ចម្លើយនោះគឺយួនព្រោះយួនបានបង្កើតបក្សបដិវត្តន៍កម្ពុជានៅក្នុងឆ្នាំ១៩៥១ ដើម្បីឲ្យមកគ្រប់គ្រងនៅស្រុកខ្មែរ ។ តើកងទ័ពខ្មែរក្រហមមានកម្លាំងមកពីណា ដើម្បីវ៉ៃយកឈ្នះរបបសាធារណរដ្ឋខ្មែរ? ចម្លើយ: មកពីមានការជួយជ្រុមជ្រែងពីយួននិងចិន ជាពិសេសគឺបានសម្ដេចសីហនុហៅខ្មែរចូលព្រៃ  ទើបកងទ័ពខ្មែរក្រហម មានប្រជាប្រិយភាពកាន់តែខ្លាំង ដើម្បីយកឈ្នះរបបសាធារណរដ្ឋខ្មែរ ។ យួនជាអ្នកបង្កើតខ្មែរក្រហម ចុះហេតុអ្វីយួនជាអ្នកវ៉ៃពួកខ្មែរក្រហមទៅវិញ? ចម្លើយ: មកពីពួកខ្មែរក្រហមបានប្រឆាំងនិងយួន។ តើពួកខ្មែរក្រហមប្រឆាំងនឹងយួន មានគំនិតប្រឆាំងគ្នាអ្វីខ្លះ? ចម្លើយ: មកពីពួកខ្មែរក្រហមមានគំនិតប្រឆាំងគ្នានិងយួន ដូចជា ពួកខ្មែរក្រហមមិនព្រមនៅក្រោមនឹមគ្រប់គ្រងរបស់យួន ។ យួនបានចូលមកឈ្លានពានព្រំដែនខ្មែរលោក ប៉ុល ពត បានលើកកងទ័ពទៅវាយយកកោះត្រល់ និង ទឹកដីកម្ពុជាក្រោមពីយួនវិញ (ធ្វើឲ្យអន្តរជាតិថ្កោលទោស ដោយសារសម្លាប់យួនអស់ច្រើនពេក ទើបលើកកងទ័ពត្រឡប់មកវិញ) និងចំណុចតូចៗ ជាច្រើនទៀត។ បើយួនដឹងថា ពួកខ្មែរក្រហមប្រឆាំងនឹងខ្លួនហើយ ហេតុអ្វីក៏មិនលើកកងទ័ពយួនវ៉ៃពួកខ្មែរក្រហមភ្លាមៗ? ចម្លើយ: មកពីយួនទុកពេលឲ្យគេញសំងាត់របស់ខ្លួននៅក្នុងស្រុក...

  ✍️គិតត្រឹមតែរយៈពេល៦ខែ ពួកខ្មែរយៀកមិញ និងចារកិច្ចយួន ដែលបន្លំខ្លួននៅក្នុងជួរកម្មាភិបាល ទាំង៥ភូមិភាគនិងតំបន់ ប្រមាណជាង៦ម៉ឺននាក់ ត្រូវលោក ប៉ុល ពត បញ្ជាឱ្យសម្លាប់និងចាប់ខ្លួន យកមកសួរចម្លើយនៅគុកទួលស្លែង។  ការរៀបចំគម្រោងការធ្វើរដ្ឋប្រហារ របស់ពួកខ្មែរយៀកមិញ ចង់ផ្ដួលរលំរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ របស់លោក​ ប៉ុល ពត ក្រោយថ្ងៃ ១៧ ខែមេសា ឆ្នាំ១៩៧៥ ដោយសារ លោក ប៉ុល ពត នៅពេលនោះមិនយល់ព្រម ស្ថិតនៅក្រោមនឹមគ្រប់គ្រងរបស់យួន និងប្រឆាំងនឹងយួនដាច់ខាត។ ពួកខ្មែរយៀកមិញ សំខាន់ៗ ជាលេខាទាំង៤ភូមិភាគ រួមមាន ឈ្មោះ ភឹម (សោ ភឹម) ជាលេខាភូមិភាគបូព៌ា។ ឈ្មោះ ស៊ី (ជូ ជេត) ជាលេខាភូមិភាគបស្ចិម។ ឈ្មោះ ញឹម (រស់ ញឹម)ជាលេខាភូមិភាគពាយ័ព្យ។ ឈ្មោះ ធុច (កុយ ធួន) ជាលេខាភូមិភាគឧត្តរ។ ឈ្មោះ យ៉ា (ណៃ សារ៉ាន់) ជាលេខាភូមិភាគឦសាន្ត ។ បងប្អូនសាកគិតទៅមើលថា ក្នុងរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ ឬខ្មែរក្រហម មានបែងចែកជា ៧ ភូមិភាគ និងតំបន់មួយចំនួន ចុះពួកនិយមយួន អាចគ្រប់គ្រងបានរហូតទៅដល់៥ភូមិភាគទៅហើយ តើមានសង្ឃឹមអ្វីទៀត? ពេលពួកវា ចង់សម្លាប់ប្រជាពលរដ្ឋ បង្អត់អាហារ និងបង្ខំឱ្យធ្វើការលើសកំលាំង វាតែងតែប្រើពាក្យថា អង្គការថ្នាក់លើ ជាអ្នកបញ្ជា ចំណុចនេះហើយ ដែលគ...

លោក ប៊ុណ្ណ ចន្ទម៉ុល វីរៈជនខ្មែរមួយរូបនៅក្នុងសម័យតស៊ូទាមទារឯករាជ្យ ពីអាណានិគមបារាំង។ លោកបានបន្សល់ទុកស្នាដៃសៀវភៅចំនួនពីរក្បាល សៀវភៅចរិតខ្មែរ និងសៀវភៅ គុកនយោបាយ សៀវភៅទាំងពីរក្បាលនោះ បានអធិប្បាយពីដំណើជីវិតរបស់លោកជាច្រើនរឿង ជាពិសេសគឺ សរសេរបរិបទនយោបាយ នៅក្នុងសម័យកាលនោះ។ លោក ប៊ុណ្ណ ចន្ទម៉ុល ត្រូវពួកនគរបាលបារាំងចាប់ខ្លួន បញ្ជូនយកទៅដាក់គុក នៅលើគុកកោះត្រឡាច នៅក្នុងឆ្នាំ១៩៤២ ក្នុងពេលលោកទៅចូលរួមបាតុកម្ម ជាមួយក្រុមនិស្សិត ដែលក្រោកឡើងប្រឆាំងនឹងការគាបសង្កត់ជិះជាន់ទាពន្ធដារ។ នៅគុកកោះត្រឡាច លោក ប៊ុណ្ណ ចន្ទម៉ុល ជាអ្នកទោស ខ្មែរមួយរូប ក្នុងចំណោមអ្នកទោសខ្មែរ ជាច្រើនរូបទៀត ដែលត្រូវពួកបារាំងចាប់ខ្លួន។ នៅក្នុងគុកកោះត្រឡាច រយៈពេល៣ឆ្នាំ លោក ប៊ុណ្ណ ចន្ទម៉ុល មិនសូវទទួលរងការវាយដំ ធ្វើទារុណកម្ម យ៉ាងឃោរឃៅ ដូចអ្នកទោសផ្សេងៗ នោះទេ ដោយសារ លោក ប៊ុណ្ណ ចន្ទម៉ុល គាត់ចេះប្រដាល់។ លោក ប៊ុណ្ណ ចន្ទម៉ុល ជាអ្នកប្រដាល់ខ្មែរមួយរូប ដែលមានល្បីឈ្មោះ នៅក្នុងគុកកោះត្រឡាច បន្ទាប់ពីលោក បានវាយឈ្នះ អ្នកប្រដាល់ម្នាក់ ឈ្មោះ អាបេ ដែលជាជើងឯក ជនជាតិយួន ប្រចាំនៅកោះត្រឡាច នៅក្នុងឆ្នាំ១៩៤៣។ ហើយក្រោយមកទៀត នៅក្នុងឆ្នាំ១៩៤៤ លោក ប៊ុណ្ណ ចន្ទម៉ុល បានយកឈ្ន...

នៅក្នុងរបបខ្មែរក្រហម ឬ របបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរភាគច្រើន ប្រាកដជាស្គាល់តែ លោក ប៉ុល ពត ម្នាក់គត់ ហើយអត់ដឹងថា នៅក្នុងរបបដឹកនាំនោះ មានប៉ុន្មានក្រុមនោះទេ ដូច្នេះហើយទើបការសម្លាប់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ ជិត២លាននាក់ រកមុខឃាតករពិត មិនឃើញ។ នៅក្នុងរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ បែងចែកជា៤ក្រុម: ក្រុមទី១. គឺក្រុមនិយមម៉ៅអុិសឬនិយមចិន ដូចជា លោក ប៉ុល ពត នួន ជា ខៀវ សំផន ជាដើម។  ក្រុមទី២: ជាក្រុមនិយមម៉ាក់សុីសឡេនីន មានដូចជា ហ៊ូ យន់.ហ៊ូ នឹម. ជួន មុំ. ជួន ជឿន. ជួន ប្រសិទ្ធ. កុយ ធួន. ទីវ អុល.។ល។ ម ក្រុមទី៣ក្រុមខ្មែរវៀតមិញឬក្រុមនិយមយួន មានដូចជា មូល សម្បត្តិ. សោ ភឹម. សាយ ភូថង. ចាន់ សុី. ប៉ែន សុវណ្ណ ជាដើម សរុបគ្នាទាំងអស់ប្រមាណ ជិត៥ម៉ឺនាក់នាក់។ ក្រុមទី៤: ជាក្រុមរណសិរ្យរំដោះជាតិ របស់ ស្ដេចសីហនុ មានគ្នាតិចបំផុត។ ក្រុមដែលមានឥទ្ធិពលជាងគេ មានពីរក្រុម គឺក្រុមនិយមយួនហើយនិងក្រុមនិយមចិន។ ចំពោះការសម្លាប់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ យ៉ាងរង្គាល ភាគច្រើនគឺនៅក្នុងតំបន់របស់ពួកនិយមយួនគ្រប់គ្រង។

ទាហានឈុតខ្មៅថៃ មកជួយកងទ័ពខ្មែរក្រហម វាយកងទ័ពយួន នៅតាមព្រំដែនខ្មែរ.ថៃ ព្រោះថៃដឹងច្បាស់ណាស់ថា អាសត្វយួននេះ វាមានមហិច្ឆតាចង់លេបយកប្រទេសថៃថែមមួយទៀត។ តើបងប្អូនមើលមុខឃាតកយល់ទេ?  ក្នុងរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យដែលដឹកនាំដោយលោកប៉ុល ពត យួនតែងបង្ករឿងតាមព្រំដែនជារឿយៗ ពួកវាខឹងសម្បារនឹងលោកប៉ុលពតយ៉ាងខ្លាំង ដោយសារតែប៉ុលពតប្រឆាំងនឹងខ្លួន និងបំផ្លាញផែនការលេបយកខ្មែរក្នុងខែមេសា ឆ្នាំ១៩៧៥។ ក្រោយប៉ុលពតដឹងថាយួនមានបំណងវាយយកកម្ពុជាបន្ទាប់ពីវាយយួនខាងត្បូងបង្រួបបង្រួមវៀតណាមទាំងពីរ ប៉ុលពតបានវាយកាន់កាប់ក្រុងភ្នំពេញនៅថ្ងៃទី១៧ មេសា ឆ្នាំ១៩៧៥ មុនផែនការយួន ហើយលោកបានបែងចែកភូមិភាគនិងតំបន់កាន់កាប់ដើម្បីទប់ទល់នឹងការវាយឈ្លានពានរបស់យួន។  បន្ទាប់មកយួនបានបង្ករឿងរំខានតាមព្រំដែនឥតឈប់ឈររហូតប៉ុលពតទ្រាំមិនបាន ក៏លើកកងទ័ពវាយចូលដល់កម្ពុជាក្រោមនិងសម្លាប់យួនអស់ជាច្រើននាក់ យួនក៏បានថតរូបសាកសពទាំងនោះបង្ហាញអន្តរជាតិថាប៉ុលពតឈ្លានពានខ្លួន។ យួននេះពិតជាល្បិចច្រើនណាស់។ យួនក៏បានបញ្ជាឱ្យពួកគិញដែលវាបានបង្កប់ក្នុងជួរកម្មាភិបាលរបស់ប៉ុលពត ឱ្យសម្លាប់ពលរដ្ឋខ្មែរគ្រប់រូបភាព ដោយប្រើឈ្មោះអង្គការលើឬប្រើឈ្មោះប៉ុលពត។ ប៉ុលពតបានដឹងរឿងនេះ ក៏បានបញ្ជាឲ្យបោស...

យួនគឺជាជនជាតិមួយដែរព្រមលះបង់ផលប្រយោជន៍ផ្ទាល់ខ្លួននឹងសេចក្ដីសុខផ្ទាល់ខ្លួនដើម្បីប្រទេសជាតិរបស់វានឹងកូនចៅជំនាន់ក្រោយៗរបស់វា កូនយួនបើជាកូនស្រីដែរស្អាតៗឪពុកម្ដាយរបស់វាបង្រៀនអោយយល់ដឹងពីនយោបាយក្នុងប្រទេសរបស់វានឹងប្រទេសជិតខាងអោយច្បាស់គ្មានចន្លោះកន្លែងណាមួយឡើយ ជាពិសេសគឺល្បិចក្នុងការលេបយកទឹកដីនឹងតែម្ដង ទោះបីជាកូនស្រីត្រូវបាត់បង់ជីវិតឬក៏បាត់បង់ព្រហ្មចារីក៏ដោយ អោយតែបាននៅក្បែរសត្រូវហើយធ្វើអោយសត្រូវលង់ជឿងើបក្បាលលែងរួច ព្រមលក់ក្បាលដើម្បីវា ។ បើក្មេងប្រុសវិញអោយតែពេញវ័យគ្រប់អាយុចូលបម្រើក្នុងជួរទាហានទាំងអស់ដោយគ្មានការតវ៉ាឡើយ ទោះបីជាក្មេងប្រុសទាំងអស់នោះមិនពេញចិត្តក្នុងការចូលបម្រើក្នុងជួរទាហានក៏ដោយក៏មិនអាចសម្រេចតាមចិត្តរបស់ខ្លួនបានឡើយ បើមិនធ្វើមានតែសំលាប់ខ្លួនព្រោះជននោះរស់គ្មានប្រយោជន៍ដល់ជាតិនឹងប្រទេសរបស់វា។ ចំណែកឯក្មេងៗតូចៗទាំងប្រុសទាំងស្រីដែរគ្រប់អាយុចូលរៀនគឺគេត្រូវបណ្ដុះអោយស្គាល់ពាក្យថានយោបាយនឹងឥណ្ឌូចិន( Indo China ) ព្រោះក្មេងៗមានខួរក្បាលស្អាតងាយបណ្ដុះណាស់ដាក់អ្វីក៏ឆាប់ចាប់បាន។ ចំណែកឯចាស់ៗវិញពេលព្រឹកម៉ោង3-4 -5 គឺគេក្រោកភ្ជួរស្រែហើយ 2-3 រ៉ៃបាត់ទៅហើយ បន្ទាប់មកទៀតម៉ោង 6-7 ពួកគេអង្គុយផឹកកាហ្វេ តែ ជជែកគ្ន...

ឈ្មោះ ឡេឌឹកអាញ់ ជាមេបញ្ជាការកងទ័ពយួន ដែលរៀបចំផែនការណ៍ និងបើកការវាយប្រហារ ជាទ្រង់ទ្រាយធំ វាយរបបខ្មែរក្រហម ប្រើពេលគ្រាន់តែ ១ខែ ៥ថ្ងៃ ប៉ុណ្ណោះ ដួលរលំ គិតចាប់ពីថ្ងៃដែល បង្កើតរណសិរ្ស ២ ធ្នូ រហូតដល់ថ្ងៃទី៧ មករា។ អ្នកខ្លះនិយាយថា ជ័យជំនះថ្ងៃ ៧ មករា បានមកពីការបង្កើតរណសិរ្ស ២ ធ្នូ តែតាមការពិត មិនមែននោះទេ គឺយួនគេបានរៀបចំរួចរាល់អស់ទៅហើយ។ ហើយបើនិយាយពីអ្នកដែលរត់ទៅពឹងយួនវិញ គឺជាខ្មែរយៀកមិញ(ពួកបូព៌ា) ដែលប៉ុលពត បញ្ជាឲ្យសម្លាប់ចោល ហើយរត់គេចខ្លួន ទៅស្រុកយួន។ ទៅកន្លែងនេះ យើងអាចនិយាយបានថា មិនមែនពួកគាត់រត់ទៅពឹងយួននោះទេ គឺជាយួនទេដែលត្រូវពឹងពាក់ពួកគាត់ ដើម្បីយកលេសបង្កើតរណសិរ្ស២ធ្នូ វាយរបបខ្មែរក្រហម។ ព្រោះបងប្អូនដឹងហើយថា ផែនការរបស់យួនទាំងពីរ បង្កប់ចារកិច្ចនៃសង្គ្រាមឈ្លានពានត្រូវបរាជ័យ មិនតែប៉ុណ្ណោះ ប៉ុល ពត ទាក់ទងទៅលោកសេរីថែមទៀត បើមិនវាយកស្រុកខ្មែរ ជាទ្រង់ទ្រាយធំនៅក្នុងពេលនោះទេ គឺហួសពេលហើយ ហើយថែមទាំងត្រូវទទួលខុសត្រូវរឿងបង្កប់ចារកិច្ចសម្លាប់ខ្មែរថែមទៀត ព្រោះចម្លើយសារភាព និងអ្នកទោស សរុបជាច្រើននាក់ គុកទួលស្លែង ដែលប៉ុល ពត បានរៀបចំទុកឲ្យអន្តរជាតិថ្កោលទោសយួន។ មេបញ្ជាការដឹកនាំកងទ័ពយួន ឈ្មោះថា ឡេឌឹកអញ់ បានដឹកនាំកងទ័ពយួ...

  សង្គ្រាមវៀតណាមខាងជើងនិងអាមេរិក  គឺចាប់ផ្ដើមពីថ្ងៃទី១ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ១៩៥៤ រហូតដល់ ថ្ងៃទី៣០ ខែមេសា ឆ្នាំ១៩៧៤ ស្មើនឹងរយៈពេល១៩ឆ្នាំ. ៥ខែ. ៤សប្ដាហ៍ និង១ថ្ងៃ។ អាមេរិកធ្វើសង្គ្រាម គឺដើម្បីទប់ទល់នឹងលុបបំបាត់ លទ្ធិកុម្មុយនិស្តនៅក្នុងឥណ្ឌូចិន ចំណែកវៀតណាមខាងជើង គឺធ្វើសង្គ្រាមដើម្បីគ្រប់គ្រងទឹកដីវៀតណាមទាំងមូល នឹងចង់លេបយកប្រទេសកម្ពុជានិងប្រទេសឡាវ។ ព្រោះវៀតណាម បានបង្កើតពួកកុម្មុយនិស្ត នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជានិងប្រទេសឡាវ តាំងពីសម័យអាណានិគមបារាំងមកម្លេះ។ ជាលទ្ធផលក្រោយអាមេរិកដកកងទ័ពចេញពីឥណ្ឌូចិន វៀតណាមខាងជើង ធ្វើសង្គ្រាមបន្ត យកឈ្នះវៀតណាមខាងត្បូង និងបង្រួបបង្រួមវៀតណាមទាំងពីរ បាននៅថ្ងៃទី ៣០ ខែមេសា ឆ្នាំ ១៩៧៥។ ចំណែកពួកកុម្មុយនិស្តប្រទេសឡាវ ឈ្នះសង្គ្រាមក្នុងប្រទេសឡាវ នៅថ្ងៃទី ២ ខែធ្នូ ឆ្នាំ១៩៧៥។ រីឯពួកកុម្មុយនិស្តប្រទេសកម្ពុជា ឈ្នះសង្គ្រាមក្នុងប្រទេសកម្ពុជានៅថ្ងៃទី១៧ ខែមេសា ឆ្នាំ១៩៧៥។   សរុបជារួមទៅ សម័យអាណានិគមបារាំង ក្រោយពីបារាំងដកកងទ័ពចេញពីឥណ្ឌូចិន យួនចំណេញ ទឹកដីខ្មែរមួយចំហៀង គឺទឹកដីខ្មែរកម្ពុជាក្រោម។ នៅសម័យសង្គ្រាមជាមួយអាមេរិក ភ្លើងសង្រ្គាម ចាប់ផ្ដើមពីស្រុកយួនសោះ បែរជាខ្ទីចប្រទេសខ្មែរនិងប្...